Ἐπικαιρότητες... Ἰσλάμ καί Ὀρθοδοξία, μέσα ἀπό τούς διαλόγους τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ μέ τούς Χιόνες

πρωτ.Βασιλείου Κοκολάκη

Oἱ διάλογοι τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου μέ τούς Μουσουλμάνους εἶναι τόσο ἐπίκαιροι ὅσο ποτέ ἄλλοτε. Οἱ συχνές προκλήσεις τους διά τῶν ὁποίων ἀπό τή μιά ἀνακινοῦν τό μεγάλο κεφάλαιο τοῦ ρατσισμοῦ καί ἀπό τήν ἄλλη μέ τήν προβιά τῆς ἀνεξιθρησκείας προσπαθοῦν νά ἐπιβάλλουν τή λυκόμορφη θρησκεία τους μᾶς ὑποχρεώνουν νά παραθέσουμε τούς παρακάτω διαλόγους γιά νά φανεῖ τό ἦθος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στή σχέση της μέ παντός εἴδους ἀνθρώπους διαφόρων θρησκειῶν   ἀλλά καί γιά νά ἐνισχυθεῖ τό φρόνημα τῶν πιστῶν Χριστιανῶν μέ ἀτράνταχτα θεολογικά ἐπιχειρήματα.

(Σέ ὁρισμένα πολύ σημαντικά σημεῖα τοῦ διαλόγου παρατίθενται καί σχετικοί λόγοι τοῦ ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ)

 Πηγές:

• ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ, Διάλογος μέ τούς Χιόνες, τ.7 ΕΠΕ,
• Φιλοθέου Κοκκίνου "Βίος ἁγ. Γρη. Παλαμᾶ",
• ἁγ. Γρηγ. Παλαμᾶ καί διαθρησκειακές συναντήσεις ¨Θεοδρομία¨ (π. Θ. Ζ.), τ.2, ἔτος ΙΓ΄
• ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ, πρός Φιλόθεον, τ.4 ΕΠΕ,
• ἁγ.Ἰω. Δαμασκηνοῦ, Περί αἱρέσεων, τ. 2 ΕΠΕ.

Λίγα λόγια γιά τήν ἐποχή τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ:

Ἡ ἐποχή  τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, 14ος αἰ. μ. Χ. χαρακτηρίζεται ἀπό τρεῖς βασικούς κινδύνους: Τίς ἐπιδρομές τῶν Ὀθωμανῶν, τήν ἀνάπτυξη τῶν σλαβικῶν λαῶν (Ρῶσοι, Πολωνοί, Τσέχοι, Σέρβοι) καί τόν Σχολαστικισμό τῆς Δύσεως (Βαρλααμισμός). Οἱ Βαρλααμιστές ἑρμηνεύουν ὅλη τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μέ βάση τή λογικήμέ συνέπεια νά ἀκυρώνουν στήν πράξη τό μυστήριο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου· σημαντικές παρεκκλίσεις ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία εἶναι ἡ ἄρνηση τῆς διακρίσεως οὐσίας καί ἐνεργειῶν, ἡ κακοδοξία περί τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ κλπ.

Παράλληλα ἔχουμε τήν ἐμφάνιση τῆς αἱρέσεως τῶν Μασσαλιανῶν (ἀπολυτοποίηση τῆς ἀσκήσεως-νηστείας-προσευχῆς καί ἀγαμίας, τῆς ἀκτημοσύνης χωρίς ἐργασία καί περιφρόνηση τῶν μυστηρίων) καί τῶν Βογομίλων [(δυαλισμός: καλό–κακό, φῶς–σκότος, Θεός-διάβολος, ὅλα στό ἴδιο ἐπίπεδο, ἰσόκυρα καί ἰσοδύναμα) καί ἄρνηση τῆς Ἁγίας Τριάδος·πολεμική κατά τῶν μυστηρίων, τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱεραρχίας καί τῆς τοῦ Χριστοῦ γεννήσεως]. Ὁ ἅγιος συνεκρούσθη μαζί τους.

Σύντομος ἱστορικο-θεολογικός βίος τοῦ ἁγίου:

Ὁ ἅγιος γεννιέται τό 1296 στήν Κων/πολη. Μόνασε στό ὄρος Παπίκιο στά σύνορα Θράκης – Μακεδονίας, στίς Ἱερές Μονές Βατοπεδίου, Μ. Λαύρας, καί Ἐσφιγμένου· τό 1326 χειροτονεῖται ἱερέας στή Θεσσαλονίκη, ἀναχωρεῖ γιά Βέροια, καί τελικά καταλήγει στό ἡσυχαστήριο τοῦ Ἁγίου Σάββα στό Ἅγιο Ὄρος. Τήν 14^η Νοεμβρίου 1359, 63 ἐτῶν,  παραδίδει τήν ψυχή του στόν Χριστό.

Θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου:

Ὁ ἅγιος εἶναι ὁ κυριότερος ἐκφραστής τοῦ Ἡσυχασμοῦ[1], τῆς μεθέξεως τῆς ἀκτίστου θείας χάρης , κατά παρόμοιο τρόπο πού οἱ μαθητές μετεῖχαν στό θαβώριο φῶς· γιά νά φθάσει βέβαια στό στάδιο τοῦ φωτισμοῦ ἀπαιτεῖτο ἐργασία ἀδιαλείπτου προσευχῆς καί δακρύων.

Ἐντύπωση προκαλεῖ ὅτι σέ ἠλικία 17 ἐτῶν εἶχε τέτοια γνώση κλασσικῆς παιδείας, ἐκτός τῆς θεολογικῆς,  ὥστε νά κληθεῖ ἀπό τόν αὐτοκράτορα Ἀνδρόνικο Β΄ νά μιλήσει ἐνώπιον σοφῶν ἀνδρῶν αὐλικῶν-καθηγητῶν Παν/μίου, περί Ἀριστοτέλους καί πιό συγκεκριμένα περί τῆς σχέσεως τῆς ἀριστοτελικῆς λογικῆς μέ τή θεολογία· Εἶχε δεινή ἱκανότητα λόγου, τέτοια, ὥστε ο διάσημος θεολόγος καί φιλόσοφος τῆς ἐποχῆς Θεόδωρος Μετοχίτης νά πεῖ πρός τόν βασιλιά ὅτι καί ὁ Ἀριστοτέλης νά ἦταν παρών, θά τόν ἐπαινοῦσε.

Τό πολιτικό καθεστώς τῆς  Κων/πολεως, ἀφορμή γιά θεολογικό διάλογο πρός τό Ἰσλάμ.

Ἡ ἐποχή χαρακτηρίζεται ἀπό τίς διενέξεις Παλαιολόγων-Καντακουζηνῶν:

Συγκεκριμένα ὁ Παλαιολόγος Ἰωάννης Ε΄, νόμιμος αὐτοκράτωρ, ἐκπροσωπώντας  κατώτερα στρώματα καί ζηλωτές, ἀφοσιωμένος στόν Πάπα, ἐξορίζει τόν Ἰωάννη Καντακουζηνό ΣΤ΄· ὁ Καντακουζηνός, φιλικά διακείμενος πρός τόν ἡσυχασμό, μέ δική του πρωτοβουλία, ἐκλέγει τόν Φιλόθεο Κόκκινο ὡς Πατριάρχη Κων/λεως, πού ἦταν φίλος ἐπιστήθιος τοῦ ἁγ. Γρηγ. Παλαμᾶ, μέ ἰδιαίτερη ἔγνοια γιά τήν ἀκεραιότητα τῆς Ἐκκλησίας. Μεγάλη ἐπιτυχία του ἦταν ἡ ἕνωση τῶν ἡγετῶν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ὁ Καντακουζηνός ὑποστηρίχθηκε ἀπό Τούρκους καί Σέρβους.

Σέ προσπάθεια εἰρηνεύσεως τῶν δύο παραπάνω αὐτοκρατόρων, πηγαίνοντας ὁ ἅγιος γιά Κων/πολη τό 1354, λόγῳ θαλασσοταραχῆς ἀναγκάζεται νά βγεῖ στήν εὐρωπαϊκή ἀκτή τῆς Καλλιπόλεως τήν ὁποία εἶχαν κατακτήσει οἱ Τοῦρκοι, ἐκμεταλλευόμενοι τόν πανικό τοῦ καταστρεπτικοῦ σεισμοῦ τοῦ Μαρτίου 1354.

Ἐκεῖ συλλαμβάνεται ὁ ἅγιος μαζί μέ τή συνοδεία του, ὅπου καί ὑπέστη τά πάνδεινα. Αἰχμάλωτος ὤν, στέλνει στήν Ἐκκλησία Θεσ/κης ἐπιστολή, ¨πρός τήν ἑαυτοῦ ἐκκλησίαν¨, στήν ὁποία χαρακτηρίζει τούς Τούρκους ὡς βαρβαρωτάτους πάντων τῶν βαρβάρων.

Ἀπό Καλλίπολη μεταφέρεται στή Λάμψακο· ἐκεῖ περνᾶ ἀπό γύμνια, πείνα, στερήσεις,κακώσεις. Οἱ Τοῦρκοι ἤλπιζαν σέ πλούσια ἀποζημίωση γιά τήν ἀπελευθέρωση τοῦ ἁγίου. Ἐπίσης τόν πίεζαν νά διαλεχθεῖ μέ τούς διδασκάλους τοῦ Ἰσλάμ, διότι ἔχοντας διεστραμμένο νοῦ, θεωροῦσαν τήν αἰχμαλωσία ὡς τιμωρία τῆς ἀσεβείας πρός τόν Ἀλλάχ ἀλλά καί ὡς ἀπόδειξη τῆς μή ἀληθινῆς πίστεως τῶν Χριστιανῶν.

Παρατηρεῖ ἑπομένως κανείς ὅτι δέν ἐπεδίωκε ὁ ἅγιος τόν διάλογο πρός ἐπίδειξιν ἀλλά ὅτι ἀναγκάσθηκε νά τούς δείξει τό ὑψηλό θεολογικό του εὖρος! Σαφῶς καί κινδύνεψε ἡ ζωή του, ἐπειδή περιτριγυριζόταν ἀπό ἀγρίους Μουσουλμάνους. Σέ ἀντίθεση μέ τό σήμερα, πού ἀποφεύγουμε τό πνεῦμα τῆς ὁμολογίας καί ἀπό φόβο παρέχουμε στούς Μουσουλμάνους προνόμια, διευκολύνσεις, ἀναγνωρίσεις, τιμές, ἐπιστολές καί δῶρα, ἀκυρώνοντας τήν ἀποκλειστικότητα καί  μοναδικότητα τῆς ὀρθοδόξου πίστεως.

Ὁ ἅγιος θεωρεῖ τήν αἰχμαλωσία του ἔργο τῆς θείας προνοίας. Σκοπός τῆς αἰχμαλωσίας γι᾿ αὐτόν ἦταν ἡ εὐκαιρία γιά κήρυγμα πρός τούς ἀλλοπίστους καί ἡ ἐνίσχυση τῶν Χριστιανῶν πρός ἀποφυγή ἐξισλαμισμοῦ. Καί ἡ αἰχμαλωσία ἀποτελοῦσε ἕνα μέσο τιμωρίας γιά τίς ἁμαρτίες τοῦ χριστιανικοῦ λαοῦ. Πολύ ἐπίκαιρο τό ζήτημα τῆς αἰχμαλωσίας θά ᾿λεγε κανείς. Ἐμεῖς πιθανόν νά τό θεωρούσαμε δοκιμασία, πειρασμό...Πόσο μᾶς λείπει ἡ διάκριση...

Στόν ἅγιο διακρίνουμε τήν ὁμολογία καί τήν παρρησία. Σήμερα ἔχουμε χαλαρότητα, ἀδιαφορία καί χλιαρότητα.

Λέει σέ κάποιο σημεῖο στήν ἐπιστολή πρός τήν ἑαυτοῦ Ἐκκλησία περί τῆς πλανεμένης ἀντιλήψεως καί κοσμοθεωρίας γενικότερα τῶν Μουσουλμάνων[2], ὅτι δηλ. ἔχουν βαρύτερη εὐθύνη γι᾿ αὐτό, ἐπειδή γνωρίζουν τί λέει ὁ Χριστός καί τί ἔκανε. Πόσο, περισσότερο ἐμεῖς, πού ζοῦμε μέσα στό λίκνο τῆς Ὀρθοδοξίας, στήν Ἑλλάδα, δέν ἁρμόζει νά λέμε «δέν γνώριζα».

Γράφει χαρακτηριστικά: Ἐπειδή λοιπόν οἱ παραπάνω ἀναφερόμενοι, ἐνῶ γνώρισαν τόν Χριστό δέν τόν δόξασαν καί δέν τόν λάτρευσαν ὡς Χριστό, ὁ Θεός τούς παρέδωσε σέ ἀδόκιμο νοῦ, σέ πάθη καί ἀτιμίες, ὥστε νά ζοῦν μέ αἰσχρότητα καί ἀπανθρωπιά καί ὡς θεομίσητοι ...νά ζοῦν μέ τόξο καί μάχαιρα καί μέ ἀσωτία, ἐπιδιδόμενοι σέ ἀνδραποδισμούς, φόνους, λεηλασίες, ἁρπαγές, ἀκολασίες, μοιχεῖες, ἀνδρομανίες...καί νομίζουν ὅτι ὁ Θεός τούς ἐπιδοκιμάζει.[3]

Ἀπό Λάμψακο μεταφέρεται στίς Πηγές· ἐκεῖ εἰσπράττει νέες ταπεινώσεις καί  βασανιστήρια.

Ἀπό τίς Πηγές πηγαίνει στήν Προύσα· ἐκεῖ πραγματοποιεῖται ὁ διάλογος μέ τόν Ἰσμαήλ. (γιός ἤ ἐγγονός μεγάλου ἀμηρᾶ·amir στά ἀραβικά σημαίνει στρατηγός, ἡγεμών, Μουσουλμάνος βασιλιάς, κύριο ὄνομα στόν Πόντο)·ἀπό τήν Προύσα μεταφέρεται στή Νικομήδεια·ἐκεῖ διαλέγεται μέ τούς Χιόνες. Αὐτοί ἦταν Χριστιανοί τῆς Ἀχαΐας πού ἐξισλαμίσθηκαν καί εἶχαν γίνει δεινοί μουσουλμάνοι θεολόγοι πού βλασφημοῦσαν καί ἀσεβοῦσαν στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ· ὁ διάλογος διεσώθη ἀπό ἕναν Ταρωνείτη( τίτλος Βυζαντινῆς οἰκογενείας) γιατρό πού ἔλεγε ὅτι οἱ Μουσουλμάνοι εἶναι ἄθεοι.

Ἐδῶ θά ρωτοῦσε κάποιος: «παρά τό ὅτι οἱ Μουσουλμάνοι συμμετέχουν στούς σημερινούς διαλόγους τόλμησε νά γράψει κανείς ἐξ ἡμῶν ὅτι τό Ἰσλάμ εἶναι βλασφημία, σατανική διδασκαλία, ὅπως κάνουν ἐκεῖνοι γιά τήν πίστη μας;»

Ἀντιθέτως θά λέγαμε, οἱ σημερινοί Οἰκουμενιστές λένε ὅτι «ἴδιος εἶναι ὁ Θεός παρά τό ὅτι γνωρίζουν ὅτι οἱ Μουσουλμάνοι βλασφημοῦν καί άσεβοῦν στόν Χριστό.

Ἀπό τή Νικομήδεια φθάνει στή Νίκαια. Ἐκεῖ γίνεται διάλογος μέ ἕναν τασιμάνη (μουσουλμάνος ἱερέας).

Τελικά ὁ ἅγιος ἐλευθερώνεται ἀπό τούς Τούρκους κατόπιν καταβολῆς πολλῶν λύτρων ἀπό τόν ἐκθρονισθέντα Καντακουζηνό Ἰωάννη ἤ ἀπό Σέρβους ἐμπόρους, ἀπεσταλμένους ἀπό τόν Στέφανο Δουσάν πού ἐπεδίωκε τό θρόνο τῆς Κων/λεως ὁ ὁποῖος ἦταν κυρίαρχος Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Στερεᾶς Ἑλλάδος καί Ἠπείρου.

Τεχνική διαλόγου, πρότυπο πρός μίμησιν καί γιά σημερινούς διαλόγους.

Λίγα λόγια καί ἁπλά· χρήση παραδειγμάτων· χρήση τῶν δεδομένων καί τῶν ἰσχυρισμῶν τοῦ ἀντιπάλου· χρήση τῆς Ἁγίας Γραφῆς στά σημεῖα πού εἶναι κοινῶς ἀποδεκτή ἀπό τόν συνομιλητή, ὅπως ἐν προκειμένῳ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης· ταπείνωση, φαινομενική ταύτιση μέ τούς λόγους τοῦ συνομιλητῆ πρός ἐπίτευξιν τῆς προσεκτικῆς ἀκοῆς τῶν ὑπολοίπων ἐπιχειρημάτων τοῦ ἁγίου·μαθηματική λογική διαλόγου.

Παραθέτουμε στή συνέχεια τούς σχετικούς διαλόγους:

Διάλογος Ἰσμαήλ - ἁγίου Γρηγορίου:

-Ἰσμαήλ: Πῶς προσκυνεῖτε τό ξύλο καί τόν σταυρό;

-Ἅγιος Γρηγόριος: Καί σύ δέχεσαι ἐκείνους πού τιμοῦν τή σημαία σου, ἐνῶ δυσανασχετεῖς πρός τούς ἀτιμάζοντες αὐτήν·σημαία τῶν Χριστιανῶν εἶναι ὁ σταυρός!

 -Ἰσμ. : Ἀσκεῖται καί σέ σᾶς ἐλεημοσύνη;

-Ἅγ. Γρηγ.: Ἡ πραγματική εἶναι γέννημα τῆς ἀγάπης πρός τόν ἀληθινό Θεό·αὐτός πού Τόν ἀγαπᾶ περισσότερο εἶναι ὁ περισσότερο καί ἀληθινά ἐλεήμων.

-Ἰσμ.: Ἀφοῦ ἰσχυρίζεσθε ὅτι ὁ Πατέρας γεννᾶ Υἱό, τότε ὁ Θεός ἔλαβε γυναίκα.

-Ἅγ. Γρηγ.: Ἄν πιστεύετε ὅτι ἡ Παρθένος Μαρία γέννησε τόν κατά σάρκα Λόγο χωρίς ἄνδρα, πολύ περισσότερο πιστευτό εἶναι νά γεννᾶ ὁ Θεός ἀσωμάτως καί θεοπρεπῶς τόν Λόγο χωρίς τήν ἀνάγκη γυναίκας.

-Ἰσμ.: Ἀγαπᾶτε τόν  Ἐσά [Ἰησοῦ], λέτε ὅμως ὅτι εἶναι σταυρωμένος.

-Ἅγ. Γρηγ.: Συμφωνῶ, ἀλλά πρόκειται γιά α)ἑκούσια σταύρωση καί β)γιά ἀπαθή  θεότητα.

 

Διάλογος Τασιμάνη-ἁγίου Γρηγορίου:

-Τασιμάνης: Ἦταν γραμμένα στό Εὐαγγέλιο καί γιά τόν Μωάμεθ· τά ἀπέκοψαν οἱ Χριστιανοί·

-Ἅγ. Γρηγόριος: Εἶναι ἀδύνατη ἡ ἀποκοπή ἀπό τούς Χριστιανούς, γιατί ὁ Χριστός λέει πώς ὅποιος ἀποκόπτει άποκόπτεται ἀλλά καί εἰσπράττει ὡς συνέπεια φρικτές κατάρες.

Ἄν ἐξάλλου ἦσαν θεοχάρακτα τά λόγια περί Μωάμεθ, πῶς θά παρέμεναν Χριστιανοί, οἱ δῆθεν ἀποκόπτοντες αὐτά; Ἐκτός αὐτοῦ τό Εὐαγγέλιο μεταφράσθηκε σέ πολλές γλῶσσες· ἄν παραποιόταν κάτι, πῶς διατηρήθηκε μέχρι σήμερα (14^ος αἰ. μ. Χ.) ἡ συμφωνία τῶν νοημάτων του; Ἀκόμη καί οἱ αἱρετικοί καί οἱ ἀντίπαλοι ἄθεοι, τό ἴδιο Εὐαγγέλιο χρησιμοποιοῦν.

 -Τασ.: Γιατί δέν ἀγαποῦν καί δέν δέχονται οἱ Χριστιανοί τόν προφήτη Μωάμεθ; Ἐμεῖς ὅμως δεχόμαστε τούς προφῆτες, τόν Χριστό, τά τέσσερα Εὐαγγέλια, καί τό εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ.

-Ἅγ. Γρηγ.: Ὁ Μωάμεθ εἶναι ὁ προφήτης τοῦ Ἀλλάχ, σύμφωνα μέ ἐσᾶς. Στό Εὐαγγέλιο λέει ὁ Χριστός ὅτι ἐκεῖνος πού δέν πιστεύει στούς λόγους τοῦ διδασκάλου, δηλ. τοῦ Χριστοῦ, δέν ἀγαπᾶ καί τόν διδάσκαλο ὡς διδάσκαλο.Οἱ λόγοι τοῦ Χριστοῦ εἶναι νά μήν πιστεύουμε σέ ἄλλον θεό, μέχρι νά ξανάρθει ὁ Χριστός ὡς κριτής κατά τήν Δευτέρα Παρουσία·διότι θά περάσουν ἐν τῷ μεταξύ πολλοί ψευδόχριστοι πού θά πλανήσουν πολλούς·μήν τούς ἀκολουθήσετε ( Ματθ. κδ΄,24)· καί ἄγγελος ἄν διδάξει διαφορετικά, ἀνάθεμα!(Γαλ. α΄,8)

Ἐκτός αὐτοῦ ὅμως, συνηθίζουμε ὅπως καί ἐσεῖς νά μήν παραδεχόμαστε ἄνευ μαρτυριῶν ἔργα, πρόσωπα, πράματα. Ὁ Μωϋσῆς ἔκανε σημεῖα καί τέρατα, ἔσκισε τή θάλασσα μέ τή ράβδο καί τήν ξαναένωσε, ὁ Θεός ἔβρεξε ἄρτο ἀπό οὐρανό (μάννα) διά τῆς προσευχῆς τοῦ Μωϋσέως, πού ἦταν ὁ πιστός δοῦλος τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Χριστός στή συνέχεια κάνει θαύματα, εἶναι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ ὅπως καί ἐσεῖς πιστεύετε, γεννημένος ἀπό παρθένο. Τελικά ἀναλήφθηκε, καί θά ξανάρθει γιά νά κρίνει. Ὅλα αὐτά τά δέχονται καί οἱ Μουσουλμάνοι. Ὁπότε πιστεύουμε ἔτσι στήν Ἁγία Γραφή, στόν Χριστό, στό Εὐαγγέλιο.Τόν Μωάμεθ ὅμως δέν τόν βλέπουμε νά μαρτυρεῖται ἀπό προφῆτες οὔτε νά κάνει κάτι τό θαυμαστό. Γι᾿ αὐτό οὔτε στό κοράνι πιστεύουμε.

-Τασ: Ὁ Χριστός εἶναι δοῦλος τοῦ Θεοῦ. Ὄχι Θεός.

-Ἅγ. Γρηγ.: Ὁ Χριστός δέν μπορεῖ νά εἶναι δοῦλος τοῦ Θεοῦ διότι:

1) Καί ἐσεῖς Τόν ἐπικαλεῖσθε ὡς ἔμφυτο Λόγο τοῦ Πατέρα· ἀφοῦ ὅμως ὁ Θεός εἶναι ἄκτιστος συνεπάγεται ὅτι ἄκτιστος  εἶναι καί ὁ Λόγος, ἄρα δέν εἶναι δοῦλος!

2) Παραδέχεσθε καί ἐσεῖς ὅτι ὁ Ἀβραάμ εἶπε πρός τόν Θεό:¨ἐσύ πού κρίνεις ὅλη τή γῆ δέν θά κάνεις κρίση;¨ συνεπάγεται ὅτι ἀναγνωρίζει τόν κριτή ὡς Θεό.Οἱ Μουσουλμάνοι δέχονται τόν Χριστό ὡς κριτή. Συνεπάγεται ὅτι ὁ Χριστός εἶναι Θεός, διότι μόνο ὁ Θεός εἶναι κριτής! Ἡ σχέση Χριστοῦ καί Θεοῦ Πατέρα εἶναι σάν τοῦ ἡλιακοῦ ἀπαυγάσματος μέ τόν ἥλιο.

3) Ἄν ὁ Χριστός εἶναι προφήτης ὅπως ὁ Μωϋσῆς, συνεπάγεται ὅτι εἶναι διαφορετικός τοῦ Χριστοῦ ὁ κριτής, ἀφοῦ ὁ κριτής εἶναι Θεός, ἐνῶ ὁ προφήτης εἶναι ἄνθρωπος. Οἱ μουσουλμάνοι ὅμως δέχονται τόν Χριστό ὡς κριτή. Ἄρα δέν μπορεῖ ταυτόχρονα νά τόν ποῦν καί προφήτη.

4) Οἱ Μουσουλμάνοι πιστεύουν ὅτι ὁ Χριστός ἀνελήφθη· αὐτός πού ἀνελήφθη ἀναμένεται καί πάλι ὡς κριτής· ὄχι ἄλλος! Ἄρα ὁ Χριστός δέν μπορεῖ ὡς Θεός –κριτής νά εἶναι δοῦλος τοῦ Θεοῦ.

 -Τασ. : Γιατί ἀναμένεται ὁ Χριστός γιά νά κρίνει;

-Ἅγ. Γρηγ. : Διότι οἱ ἄνθρωποι ἀγάπησαν τό σκότος ἀντί τοῦ φωτός, ὡς φίλοι αἱρέσεων καί ἀθεΐας (ἑτεροδιδασκαλιῶν) καί ἡδυπαθείας (Ἰω. γ΄,19). Ἐνῶ ὁ Χριστός εἶναι τό φῶς!Ἐπίσης δέν εἶναι ἐκ Θεοῦ ὅποιος δέν θεωρεῖ ὡς Κύριο καί Θεό τόν ἐν σαρκί ἐληλυθότα Ἰησοῦ. Ὁ Μωάμεθ δέν θεωρεῖ τόν ἑαυτό του Κύριο. Συνεπάγεται ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ κριτής, ἀφοῦ αὐτός εἶναι ὁ Κύριος πού θά ξανάρθει.

-Τασ.: Ὁ Μωάμεθ ἀπό Ἀνατολή ἔφθασε νικηφόρος στή Δύση. Συνεπάγεται ὅτι τό Ἰσλάμ εἶναι ἀληθινή θρησκεία.

-Ἅγ. Γρηγ.: Ναί, ἀλλά μέ πόλεμο, μάχαιρα, λεηλασίες, ἀνδραποδισμούς, φόνους (θέλημα ἀνθρωποκτόνου διαβόλου)·ἐξάλλου καί ὁ Μ. Ἀλέξανδρος ἀπό Δύση ὑπέταξε ὅλη τήν Ἀνατολή·ἀλλά δέν τοῦ ἐμπιστεύθηκε κανείς τήν ψυχή του, βλέποντάς τον ὡς Θεό, ὅπως ἐσεῖς τόν Μωάμεθ. Ὁ Μωάμεθ ἐφήρμοσε βία καί ἡδονή.[4] Δέν προσεταιρίσθηκε κανένα ὁλόκληρο τμῆμα τῆς Οἰκουμένης. Ἀντιθέτως ὁ Χριστός ἀπέτρεπε ἀπό τίς ἀπολαύσεις καί κατέλαβε εἰρηνικά ὅλα τά πέρατα τῆς Οἰκουμένης.

Ἕνας ἀπό τούς Τούρκους τότε εἶπε πώς θά ᾿ ρθει κάποτε καιρός πού θά συμφωνήσουν μεταξύ τους μέ τό ἅγιο. Καί ὁ ἅγιος  εἶπε στούς Χριστιανούς στήν ἐπιστολή του ἀπό τήν αἰχμαλωσία τά ἀκόλουθα:

«Συμφώνησα καί εὐχήθηκα. Ἀλλά ποιό τό ὄφελος γιά τούς τώρα ἤ τότε ζῶντες μέ διαφορετική πίστη; Συμφώνησα βέβαια ἐπειδή στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ κάθε γόνατο θά καμφθεῖ καί κάθε γλῶσσα θά ὁμολογήσει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι Κύριος εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός. Αὐτό θά συμβεῖ στή Δευτέρα Παρουσία!»

Τούς λέει δηλ. γιά μία συμφωνία ὄχι σέ ἱστορικό χρόνο, ἀλλά σέ ὑπεριστορικό· ἐπειδή ὅμως τά τελευταῖα λόγια τοῦ ἁγίου παρεξηγοῦνται καί ἑρμηνεύονται μέ πνεῦμα πανθρησκειακό ὡς συμφωνία πού θά ἐπιτευχθεῖ μεταξύ Χριστιανισμοῦ καί Ἰσλάμ χρειάζεται νά προσέξουμε ὅτι αὐτή ἡ συμφωνία θά γίνει στή Β΄Παρουσία ὅπου ὅλοι θά συμφωνήσουν ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ Κύριος.

Διάλογος ἁγίου μέ Χιόνες:

-Χιόνες:Τούς δέκα λόγους πού κατέβασε ὁ Μωϋσῆς καί κατέγραψε σέ λίθινες πλάκες, τούς κρατοῦν οἱ Τοῦρκοι. Γι᾿ αὐτό γίναμε Τοῦρκοι.

-Ἅγ. Γρηγόριος: Τότε θά μιλήσω μέ Τούρκους καί ὄχι μέ σᾶς πού ἤσασταν Ἑβραῖοι καί γίνατε Τοῦρκοι. Δέν εἶναι πρέπον νά παρουσιάζω τήν εὐσέβεια στίς ἀντιθέσεις σας. Δέν ἔπρεπε κανονικά νά ἀποκρίνομαι, ὡς αἰχμάλωτος·ὅπως καί ὁ Χριστός ἔτσι ἔκανε μετά τήν παράδοσή Του. Ἐγώ ποιός εἶμαι; Εἶμαι ἀντάξιος τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας; (Ἐδῶ φαίνεται ἔντονα ἡ ταπείνωση τοῦ ἁγίου).

-Χιόνες: Ἄν αὐτός πού γέννησε ἡ Μαρία εἶναι Θεός, πῶς τόν χώρεσε μήτρα γυναίκας;

-Ἅγ. Γρηγ.: Ὁ Θεός δέν ἔχει κάποιο μεγάλο σῶμα, ὥστε νά μή χωρᾶ· ὁ Θεός εἶναι ἀσώματος· πανταχοῦ, ὑπέρ τό πᾶν, ἐν ἑνί.

-Χιόνες: Πῶς λέτε τόν Χριστό Θεό ἐνῶ εἶναι ἄνθρωπος, ἀφοῦ γεννήθηκε ὡς ἄνθρωπος; Ποιό τό νόημα τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ;

-Ἅγ. Γρηγ. : Ὁ ἄνθρωπος ὑποτάχθηκε στόν διάβολο μέ ἑκούσια ὑπακοή, παραβαίνοντας τή θεία ἐντολή. Συνεπάγεται ἁμαρτία, καί δίκαιη καταδίκη σέ θάνατο.

Ὁ Θεός δέν ἤθελε νά σώσει μέ τή βία ( ὑπακοή σέ κοσμικό τύραννο),  τόν ἄνθρωπο, καθ᾿ ὅτι ἡ βία δέν ταιριάζει στόν Θεό· γι᾿ αὐτό δέν ἐπενέβη δυναμικά· θά καταλυόταν ἔτσι καί τό αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου· γι᾿ αὐτό ὁ μόνος ἀναμάρτητος Λόγος τοῦ Θεοῦ γίνεται υἱός τοῦ ἀνθρώπου.

-Χιόνες: Πῶς κατασκευάζετε ἐσεῖς πολλά ὁμοιώματα καί τά προσκυνεῖτε, ἄν καί ὁ θεός ἔγραψε στόν Μωϋσῆ νά μήν κατασκευάσει κανένα ὁμοίωμα;

-Ἅγ. Γρηγ. : Προσκυνοῦν καί οἱ φίλοι ὁ ἕνας τόν ἄλλο, ἀλλά δέν θεοποιοῦνται μ᾿ αὐτό. Ὁ Μωϋσῆς κατασκεύασε τό ἐσωτερικό τοῦ καταπετάσματος (τύπος ἐπουρανίων), τό ἐξωτερικό τοῦ Ναοῦ (τύπος ἐπιγείων), τίς εἰκόνες Χερουβείμ στά ἄδυτα τοῦ ναοῦ. Ἄρα ὁ Θεός τά ἀπαγόρευσε γιά νά μή λατρευθοῦν ὡς θεοί· τό νά ὁδηγοῦνται ὅμως πρός τόν Θεό εἶναι καλό· ἐπαινοῦσαν ἐπίσης τά ὁμοιώματα καί οἱ Ἕλληνες, ὡς θεούς·τά ἐπαινοῦμε καί ἐμεῖς, ὁδηγούμενοι ὅμως στή δόξα τοῦ Θεοῦ.

-Χιόνες: Ὁ Χριστός περιετμήθη· ἐσεῖς;

-Ἅγ. Γρηγ.: Ἐκτός τῆς περιτομῆς ὅμως δόθηκαν καί ἡ τήρηση τοῦ Σαββάτου, τό Ἑβραϊκό Πάσχα, οἱ θυσίες, τό θυσιαστήριο, τό καταπέτασμα· γιατί ἐκτός τῆς περιτομῆς  δέν  τηρεῖτε καί τά ὑπόλοιπα ἐσεῖς οἱ Τοῦρκοι;

-Χιόνες: Ἄν εἶπε ὁ Θεός καί ἔγινε ὁ Χριστός, τότε ὁ Χριστός[5] εἶναι κτῖσμα.

-Ἅγ. Γρηγ.: Αὐτό δέν ἰσχύει ὅμως διότι ναί μέν ὁ Θεός ἔλεγε καί γινόταν, ἀλλά ἄν ἰσχύει αὐτό καί γιά τόν Χριστό, τότε ἐξισώνεται μέ τήν πέτρα, τό φυτό, τό ζῶο, τό ἑρπετό· ἄρα ἄτοπο! Τό κτῖσμα εἶναι φθαρτό, τρεπτό. Ἀπό τήν ἄλλη ἐφ᾿ ὅσον μιλᾶ ὁ Θεός , μιλᾶ διά τοῦ Λόγου· διότι χωρίς λόγο δέν μιλᾶς. Ὁ λόγος ὅμως στόν Θεό εἶναι ἐνυπόστατος γι᾿ αὐτό καί γράφεται μέ κεφαλαῖο τό λ. Ἐφ᾿ ὅσον ὁ Θεός εἶναι ἄναρχος, ἀτελεύτητος, ἄτρεπτος, ἀναλλοίωτος , ἀπεριόριστος, λογικός, πάνσοφος   (φυσικά ἰδιώματα) αὐτό σημαίνει ὅτι καί ὁ Λόγος ὡς ἐνυπόστατος εἶναι καί αὐτός προαιώνιος καί συναΐδιος Θεός πού ἔχει αἰτία ὑπάρξεως τόν Θεό Πατέρα καί εἶναι ἐπίσης ἀτελεύτητος, ἄτρεπτος ἀναλλοίωτος, ἀπεριόριστος· ἐπίσης στόν Θεό συνυπάρχουν μαζί πάντα ὁ Λόγος καί ἡ Σοφία· χωρίς Λόγο δέν ὑπάρχει Σοφία· ἀλλά οὔτε Σοφία χωρίς Λόγο· οὔτε Λόγος ὑπάρχει χωρίς Πνεῦμα· ἀλλά πάντα καί ὁ Λόγος καί τό Πνεῦμα εἶναι μέ τόν Θεό.(ἐνέπνευσε ὁ Θεός πνοή ζωῆς στό πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου καί ἔγινε εἰς ψυχήν ζῶσα)· ἄρα πρόκειται γιά δημιουργικό Πνεῦμα. Ἀφοῦ Δημιουργός εἶναι μόνο ὁ Θεός ἄρα τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι καί αὐτό Θεός. (¨Ἰώβ λγ΄,4: "Πνεῦμα Κυρίου εἶναι αὐτό πού μέ ἐποίησε")

Διότι ὁ Θεός δέν εἶναι ἄλογος, οὔτε ἄπνους, οὔτε ἄσοφος.

ΘΕΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΟΦΙΑ πᾶνε πάντα μαζί. Ἕνα τά τρία καί τά τρία ἕνα.

Μονάς ἐν Τριάδι καί Τριάς ἐν Μονάδι!

Τελική ἀπάντηση τῶν Χιόνων: «ἐδείχθη ἀληθές, οὕτω στέργομεν»    

Νά σημειωθεῖ ὅτι κατά τήν διάρκεια τῶν διαλόγων ὁ ἅγιος ὑπέμεινε ὕβρεις καί ραπίσματα. Ἐκτός αὐτοῦ νά τονισθεῖ ὅτι ἐπειδή εἶναι αἰχμάλωτος μιλᾶ μέ τρόπο  ἤπιο χωρίς ὅμως νά ἀποκρύπτει τήν ἀλήθεια. Ἀντιπαρατίθεται δέ μέ οὐσιαστικά θεολογικά ἐπιχειρήματα.