«Σχέση Ἱερῶν Κανόνων καί Κοσμικῶν Νόμων»

Πρωτοπρεσβυτέρου Λάμπρου Φωτοπούλου.

Ὃταν τιμοῦν κάποιον συγγραφέα γιά τήν ἒκδοση ἑνός βιβλίου του πρέπει νά αἰσθάνεται πολύ ὑπερήφανος. Ἂν ὃμως τό βιβλίο πού ἒγραψε δέν περιέχει δικές του ἰδέες ἀλλά εἶναι ἀντιγραφή ἀπό βιβλία ἂλλων τότε πρέπει ἀντίθετα νά ντρέπεται πολύ γιατί ἡ πράξη του δέν εἶναι ἀξιέπαινη. Ὑπάρχει πάντως καί ἡ περίπτωση κατά τήν ὁποία ἡ ἀντιγραφή νά ἒχει κάποια ἀξία, ὃταν ἀποβλέπει σέ συλλογή πρωτοτύπων κειμένων καί ἰδεῶν σάν περίπου ἓνα ἀνθολόγιο. Μέ αὐτό τόν τρόπο βοηθοῦνται πολλοί ἀναγνῶστες νά πάρουν μιά γεύση ἀπό πολλά σπουδαῖα ἒργα μεγάλων ἀνδρῶν. Νομίζω ὃτι αὐτό τό τελευταῖο ἐκφράζει τό λόγο συγγραφῆς τοῦ βιβλίου πού παρουσιάζουμε σήμερα μέ τόν τίτλο ΙΕΡΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΚΟΣΜΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ.

 Ὁ ἃγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό θαυμάσιο καί πολυθρύλητο βιβλίο του ΠΗΔΑΛΙΟ τῆς νοητῆς νηός κ.λ.π πού συμπεριέλαβε ὅλους τούς ἱερούς Κανόνες, τούς συστηματοποίησε καί τούς ἑρμήνευσε, γράφει στό προοίμιό του τά ἑξῆς ἐντυπωσιακά λόγια: «Ὃπως ἡ ἁγία Τριάδα πού δημιούργησε τά πάντα ἀφοῦ κατεσκεύασε τόν πρῶτο καί ὑλικό αὐτό κόσμο μέ διαφόρους φυσικούς Κανόνες τῶν στοιχείων τόν συνάρμωσε, ἀπό τούς ὁποίους διατηρεῖται ἡ τάξη καί ἀπό τήν τάξη ἡ συνοχή ὃλων ...Μέ τόν ἲδιο τρόπο ἡ ἲδια Τριάδα ἀφοῦ κατεσκεύασε καί τόν δεύτερο αὐτό κόσμο  τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας μέ τούς ἱερούς αὐτούς καί θείους  Κανόνες τόν συνέσφιξε καί τόν σταθεροποίησε. Ἀπό τούς ὁποίους γεννιέται ἡ τάξη τῶν Πατριαρχῶν, ἡ ἁρμονία τῶν Ἀρχιερέων, ἡ κοσμιότητα τῶν Ἱερέων, τῶν διακόνων ἡ σεμνότητα, ὁ σεβασμός τῶν Κληρικῶν, τῶν Μοναχῶν ἡ καλή συμπεριφορά, ἡ ἀπαιτουμένη γνώση  τῶν Πνευματικῶν πατέρων γιά διόρθωση κ.λ.π»

  Θέλοντας λοιπόν νά ἐνισχύσουμε τούς ἐν Χριστῶ ἀδελφούς καί Πατέρες στή μελέτη καί τήν σωστή κατανόηση αὐτοῦ τοῦ θησαυροῦ πού ὀνομάζεται ΠΗΔΑΛΙΟΝ συρράψαμε τό βιβλίο αὐτό πού σήμερα παρουσιάζουμε μέ τόν Τίτλο ΙΕΡΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΚΟΣΜΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ.

  Ὁ βασικός σκοπός τῆς συγγραφῆς ἀποβλέπει στό νά γίνει κατανοητό ὃτι οἱ ἱεροί Κανόνες δέν εἶναι καθόλου πεπερασμένοι καί ἂχρηστοι σήμερα γιατί τό ἀνθρωπολογικό τους περιεχόμενο εἶναι αἰώνιο. Ἀντίθετα ἡ παραθεώρησή τους καί οἱ παρεκκλίσεις ἀπό αὐτούς ἒχουν πάντοτε σέ ὃλες τίς ἐποχές δυσμενεῖς συνέπειες γιά τούς παραβάτες.  

 Τό βιβλίο αὐτό ἀποβλέπει ἀκόμη νά προβάλει μέσα ἀπό τήν Ὀρθόδοξη  Παράδοση καί Ζωή  καί ἰδιαίτερα μέσα ἀπό τούς λόγους καί τά συγγράμματα τῶν θεοφόρων Πατέρων τά ἑξῆς σημαντικά χαρακτηριστικά τῶν ἱερῶν Κανόνων:

1. Οἱ ἱεροί Κανόνες δέν εἶναι νομικά κείμενα πού προβλέπουν τιμωρίες καί ποινές ἀλλά στήν οὐσία τους εἶναι θεραπευτικά μέσα, ἰατρικά ἐργαλεῖα, πού σκοπό ἒχουν νά ἐξυγιάνουν τόν ἁμαρτωλό ἂνθρωπο καί νά τόν ὁδηγήσουν στό δρόμο πρός τό καθ’ὁμοίωσιν μέ τόν Τριαδικό Θεό.

2. Οἱ ἱ. Κανόνες εἶναι ἀνθρωπολογικές προτάσεις. Μᾶς ἐξηγοῦν δηλαδή μέ διαφόρους τρόπους πῶς λειτουργεῖ σωστά ὁ ἂνθρωπος καί ποιό εἶναι τό πρότυπό του. Ἒτσι ἀνακαλύπτουμε ὃτι δέν πίστευαν οἱ Πατέρες μας σέ κάποιο τύπο φυσικοῦ ἀνθρώπου, ὃπως συμβαίνει στή Δύση, ἀλλά εἶχαν θαυμάσια διαγνώσει ὃτι ὁ ἀληθινός ἀνθρώπινος τύπος βρίσκεται στή θεανθρώπινη προσωπικότητα τοῦ Χριστοῦ.

3. Τά διάφορα «πρέπει» τῶν ἱ. Κανόνων δέν εἶναι μιά κοντόφθαλμη καθηκοντολογία ἀλλά ἓνας δρόμος πρός τήν ἀληθινή γνώση τοῦ Θεοῦ. Ὁ πρῶτος Ἀδάμ δέν ὑπήκουσε στόν πρῶτο Κανόνα πού τοῦ ὅρισε ὁ Θεός καί ἒχασε τό δρόμο πρός τή θέωση. Ὁ δεύτερος Ἀδάμ, ὁ Χριστός, ὑπακούει τόσο στόν θετό του πατέρα Ἰωσήφ καί στήν Παναγία Μητέρα του μέχρι τήν ἡλικία τῶν 30 ἐτῶν («ἦν ὑποτασσόμενος αὐτοῖς»)καί μετά ταῦτα κάνει πλήρη ὑπακοή μέχρι θανάτου στόν Οὐράνιο Πατέρα του. Ἒτσι τά διάφορα «πρέπει» ἢ «δέν πρέπει» πού ὁρίζουν οἱ ἱ. Κανόνες εἶναι οἱ ὁδοδεῖκτες γιά τή θέωση τοῦ Ἀνθρώπου.

4. Προσπαθήσαμε στό βιβλίο αὐτό νά μεταφέρουμε μέσα ἀπό τήν πολύτιμη ἐμπειρία τῆς Ὀρθόδοξης πατερικῆς Παραδόσεως τά στοιχεῖα ἐκεῖνα πού σκιαγραφοῦν τόν ἐφαρμοστή τῶν Ἱ. Κανόνων. Τό πρόσωπο ἐκεῖνο πού διαχειρίζεται τήν ἐξουσία πού δίνουν οἱ Ἱ. Κανόνες, ὁ κατ’ἐξοχήν ὑπεύθυνος νά ἐφαρμώσει τούς Κανόνες εἶναι ὁ Ἐπίσκοπος.

Πῶς πρέπει νά εἶναι ὁ Ἐπίσκοπος; Οἱ ἱ. Κανόνες ὑπερβαίνουν τό γράμμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς πού ὁρίζει «οἱ Ἐπίσκοποι νά εἶναι ἒγγαμοι (μιᾶς γυναικός ἂνδρας) καί κανονίζουν νά καλοῦνται στό Ἐπισκοπικό ἀξίωμα κληρικοί ἀπό τήν τάξη τῶν μοναχῶν». «Ἐν τῇ Ἀνατολῆ εἲ τις μή μοναχός ἐγένετο, οὐ γίνεται ἐπίσκοπος ἢ πατριάρχης»[1]. Αὐτό γίνεται ὂχι γιά νά εἶναι ἀπερίσπαστοι στό ἒργο τους, ὃπως πολλές φορές σήμερα λέγεται ἀλλά γιά ἂλλους πιό σημαντικούς λόγους. Ὁ μοναχός μέσα ἀπό τήν ἀνυπόκριτη ὑπακοή στό Γέροντα  και τήν συνεχῆ ἐξαγόρευση τῶν λογισμῶν ἀπαλλάσσεται ἀπό τά πάθη καί μαθαίνει νά ὑπερβαίνει τή φύση. Ἀποκτᾶ νοερά αἲσθηση τῶν πραγμάτων καί πορεύεται πρός τήν πλήρη ἓνωση μέ τό Θεό. Ἒτσι γίνεται ὁδηγός καί τῶν ἂλλων. Γιά τούς ἀντίθετους λόγους πάλι κατά τούς Ἱ. Κανόνες ὁ νεοφώτιστος ἢ ὁ ἐμπαθής δέν γίνεται Ἐπίσκοπος.

5. Τέλος ἐν σχέσει πρός τό Κοσμικό Δίκαιο διαπιστώσαμε ὃτι στήν Ορθόδοξη Χριστιανική Αὐτοκρατορία οἱ Ἱεροί Κανόνες καί οἱ Κοσμικοί Νόμοι ἦταν ἰσόκυροι. Τότε καί ὁ νόμος καί οἱ Ἱ. Κανόνες ἐξυπηρετοῦσαν τόν κοινό σκοπό, τήν εὐδαιμονία  τοῦ ἀνθρώπου. Καί οἱ δύο θεσμοθεσίες, ἡ θεία καί ἡ ἀνθρώπινη λειτουργοῦσαν σάν φύλακες καί σάν γιατροί τῶν ἀδυνάτων προσωπικοτήτων.

  Ὁ Νόμος στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση εἶναι φιλάνθρωπος καί ἀνθρώπινος. Θεραπεύει τίς κοινωνικές παθολογίες καί φυλάει τήν Πολιτεία ἀπό τήν παθογένεια. Τότε ὁ Νόμος ἐκφράζει τήν οὐσία του, ὃταν εἶναι φύλακας καί ἰατρός σύμφωνα μέ τό προοίμιο τῶν Νεαρῶν τοῦ Λέοντος τοῦ Σοφοῦ. Ἒτσι ὁ Νόμος συναμιλλᾶται μέ τούς Ἱ. Κανόνες στήν εὐδαιμονία τοῦ ἀνθρώπου.

 Στό σημεῖο αὐτό θά ἢθελα νά ἐπικεντρώσω τήν προσοχή σας σέ κάτι πού ἒχει ἰδιαίτερη σημασία γιά ὃσα ζοῦμε αὐτές τίς μέρες καί γιά ὃσα πρόκειται νά ἐπακολουθήσουν.

 Στίς σελίδες 90 -91 τοῦ βιβλίου πού σήμερα παρουσιάζουμε γίνεται ἀναφορά σέ ἓνα Συνέδριο, μιά Στρογγυλή Τράπεζα πού διοργάνωσαν οἱ Ἓλληνες Συνταγματολόγοι (συμπεριλαμβανομένου καί γνωστοῦ Συνταγματολόγου πού πρωταγωνιστεῖ αὐτές τίς μέρες στήν φαλκίδευση τῆς Ἐθνικῆς μας κυριαρχίας) στίς 22-26 Μαϊου 2002 στήν Ἀθήνα μέ θέμα «Σύνταγμα καί Θρησκεία».

Τά ὃσα ἀκούστηκαν ἐκεῖ δέν ἒχουν εἰπωθεῖ ἀπό καμμιά Δικτατορία τοῦ παρελθόντος. Μόνον τοῦτο θά σημειώσουμε ἐδῶ. Μᾶς δηλώνουν οἱ Συνταγματολόγοι ὃτι «κάθε ἀτομική ἐλευθερία δέν εἶναι φυσικό δικαίωμα τοῦ ἀνθρώπου ἢ θεῖο δώρημα, ἀλλά παραχώρηση τοῦ Σύγχρονου Κοσμικοῦ Κράτους». Μέ ἂλλα λόγια τό σύγχρονο Συνταγματικό Κράτος εἶναι ... Θεός καί ὃ, τι ἀποφασίσει, ὃσο σκληρό καί ἂν εἶναι, εἶναι ἃγιο καί τέλειο. Ἂν μᾶς ἐπιτρέψει νά ἀναπνεύσουμε θά ἀναπνεύσουμε, ἂν ὂχι θά πρέπει νά πεθάνουμε. Αὐτές οἱ ἰδέες σήμερα, μετά ἀπό 9 χρόνια, ἐφαρμόζονται στήν πράξη καί ἢδη ὅλοι ἒχουμε πάρει μία γεύση.

Ὁ νόμος στό Κράτος τοῦ ἀντιχρίστου πού μέλλει νά ἒλθει θά ἐξυπηρετεῖ ἀποκλειστικά τόν ἐξουσιαστή καί ὂχι τόν ἂνθρωπο. Δέν θά ἀκολουθεῖ τό φιλάνθρωπο νομοθετικό ἒργο τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ Ἰουστινιανοῦ, τοῦ ἁγίου  Ἰωάννου τοῦ Βατάτζη, ἀλλά  τήν ἑωσφορική θεοποίηση τῆς ἐξουσίας πού ἐπεχείρησε ὁ Ναβουχοδονόσορας, ὁ Ἀντίοχος ὁ Δ΄, ὁ Διοκλητιανός, ὁ Ἰουλιανός ὁ Παραβάτης, ὁ Χίτλερ καί οἱ ὃμοιοί τους. 

Οἱ Ἱεροί Κανόνες εἶναι ἡ τέλεια θεανθρώπινη Νομοθεσία πού δέν περιθωριοποιεῖ τούς ἀνθρώπους, ἀλλά τούς ἐνσωματώνει ἐν ἐλευθερία στό θεανθρώπινο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἐκκλησία.

 

Σεβαστοί Πατέρες , ἀγαπητοί ἀδελφοί

 

ἂν μέ τό βιβλίο αὐτό πού σήμερα παρουσιάσαμε κεντρίσουμε τό ἐνδιαφέρον κάποιου ἢ κάποιων νά μελετήσει τούς Ἱ. Κανόνες μέσα ἀπό τήν Ἀνθρωπολογία τῶν ἁγίων θεοφόρων Πατέρων καί Οἰκουμενικῶν Διδασκάλων, τότε θά ἒχει ἐπιτύχει ἡ προσπάθειά μας. Ἲσως τότε νά γραφεῖ ἓνα βιβλίο ἀντάξιο τοῦ θησαυροῦ αὐτοῦ πού διαφυλάσσει ζηλότυπα ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας 20 αἰῶνες. Τό εὐχόμαστε ὁλόψυχα!

 

Εὐχαριστῶ!

[1]Ἁγίου Νικοδήμου  , Συμβουλευτικό ἐγχειρίδιο, σ.31.