Ἐκδήλωση τῆς Ἑστίας Πατερικῶν Μελετῶν γιά τά τρία χρόνια ἀπό τῆς ἱδρύσεώς της.

Εἰσαγωγή και επίλογος ὑπό πανοσιολ. ἀρχιμ. Σαράντη Σαράντου
ἐφημερίου Ἱ. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Ἀμαρουσίου καί προέδρου τῆς Ἑστίας Πατερικῶν Μελετῶν.

Ὑπό τήν σκέπη καί τήν ἁγιοπνευματική προστασία τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρός ἡμῶν Γρηγορίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Θεολόγου καί μέ τίς εὐχές τοῦ ἄρτι ἁγιοκαταταχθέντος ὁσίου πατρός ἡμῶν Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου, συμπληρώνουμε ὡς Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν τά τρία χρόνια ἐν Χριστῷ πνευματικῆς, ὅσον δυνάμεθα, ζωῆς καί συμπαραστάσεως στά τεκταινόμενα κατά τῶν Ἑλλήνων Ὀρθοδόξων ἀδελφῶν μας μέσα στόν αἱματοβαμμένο χῶρο τῆς φιλτάτης πατρίδας μας.

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ὅπως καί ἡ μακρά χορεία ἁπάντων τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, κατάμεστοι τῶν χαρισμάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τόσο κατά τήν παροῦσα ζωή ὅσο καί στήν αἰώνια Βασιλεία τῶν οὐρανῶν, μᾶς κατακλύζουν μέ τήν ἄπειρη ἀγάπη τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ, τήν ἀνοχή Του καί τίς ἀφθονοπάροχες εὐεργεσίες Του.

Ἡ ἐκλεκτή οἰκονομία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μᾶς ἐπεφύλασσε στίς δύσκολες ὄντως ἡμέρες μας νά γνωρίσουμε ἕνα μεγάλο Ἅγιο, τόν ἅγιο Πορφύριο, ὁ ὁποῖος «πάντων τῶν ἁγίων ἀνέμαξε (ἀπερρόφησε καί συγκέντρωσε) τάς ἀρετάς». Αὐτή ἡ φράση ἀναφέρεται στόν ἐν ἁγίοις πατέρα ἡμῶν Βασίλειον τόν Μέγα, ἀρχιεπίσκοπο Καισαρείας τῆς Καππαδοκίας. Ἀπό τότε μέχρι τόν τελευταῖο προαναφερθέντα ἅγιο, ἱερότατο νέφος Ἁγίων ἤ σμήνη Ἁγίων ἔχουν ταπεινά καταθέσει τίς ἁγιοπνευματικές ἐμπει¬ρίες τους στόν π. Πορφύριο, ὁ ὁποῖος ἀφοῦ τίς ἀφομοίωσε, μᾶς παρηγορεῖ στίς ὀδυνηρές προσωπικές δοκιμασίες μας καί στόν ἀπηνῆ διωγμό τῆς Νέας Ἐποχῆς. Εὕρισκε καί ἐξακολουθεῖ νά βρίσκει τό σφυγμό μας μέ τό ἄπλετο ἄκτιστο φῶς τοῦ Χριστοῦ καί ὡς νέα χριστοπηγή θείων χαρισμάτων θαυματουργεῖ στίς ἀσθενικές ψυχές μας καί στά κακοποιημένα ἀπό τήν ἁμαρτία σώματά μας, καθώς καί εὐρύτερα στή στενάζουσα παγκόσμια κοινότητά μας.

Μέ αὐτήν τήν ἄμεση, πρόσφατη, πολύ κοντινή, χαρισματική γνωριμία ἑνός τιτάνος Ἁγίου, ἀλλά ἀφανοῦς, ὑποδειγματικά ταπεινοῦ Ἁγίου, τοῦ π. Πορφυρίου, τολμοῦμε νά ἀγγίζουμε τά κράσπε¬δα τοῦ ἀρχιερατικοῦ ἱματίου τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου.

Ἤδη ἡ Βυζαντινή χορωδία «Ἐν ψαλτηρίῳ» μέ τό ἄριστο ἐκκλησιαστικό μέλος καί τόν παντέλειο ἑλληνικό ὑμνολογικό λόγο, μᾶς ἔφεραν πιό κοντά στόν σήμερα ἑορταζόμενο Ἅγιο Γρηγό¬ριο, πρός ἐγκάρδια προσκύνησή του. Εὐχαριστοῦμε θερμότατα κάθε μέλος τοῦ ἐξαίρετου, συγκροτημένου χοροῦ, καθώς καί τούς διευθυντές τῆς Σχολῆς Ψαλτικῆς κ. Κωνσταντῖνο Μπουσδέκη καί κ. Κωνσταντῖνο Φωτόπουλο.

Κλείνοντας, ἐπιτρέψτε μου νά καλέσω ἀδελφικῶς τόν αἰδεσιμολογιώτατο π. Ἀντώνιο Μπουσδέκη, ἐφημέριο τοῦ Ἱ.Ν. Ἁγίου Νικολάου Νικαίας τῆς Μητροπόλεως Νικαίας, μαθηματικό καί θεολόγο, ἱδρυτικό μέλος τῆς Ἑστίας Πατερικῶν Μελετῶν, γιά νά μᾶς ἀναπτύξει τό θέμα: «Ἄσκηση καί κάθαρση κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τό Θεολόγο».

Τόν εὐχαριστοῦμε προκαταβολικά γιά τή συλλογή καί ἐπεξεργασία τῶν πολλῶν πληροφοριῶν ἀπό τήν ἁγία βιωτή καί ἀπό τά ἔργα τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου. Ἀδελφικῶς εὔχομαι νά τόν βαστάζει ὁ ἅγιος Γρηγόριος στήν ποθητή ἐν Χριστῷ ἐγρήγορση καί νά τιμᾶ καί νά χαίρεται τήν ἱερωσύνη του.

---

Ἀκολούθησε ἡ ὁμιλία τοῦ π. Ἀντωνίου, (ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΝΑ ΤΗΝ ΔΑΒΑΣΤΕ) μετά τό πέρας τῆς ὁποίας ὁ π. Σαράντης ἔκλεισε ὡς ἑξῆς:

---

(ΕΠΙΛΟΓΟΣ).

Σεβαστοί πατέρες, ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἐπιτρέψτε μου νά προσθέσω λίγα βασικά στοιχεῖα ἀπό τή ζωή καί τό ἔργο τοῦ ἁγίου μας, λίαν παρηγορητικά γιά τήν ἐποχή μας.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος, ἕνας ἔνδοξος Ἱεράρχης ἐκ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ὑψιπέτης πληγωμένος ἀετός, ἀληθινός ὀρθόδοξος πιστός καί ὀρθόδοξος ποιμένας, διέβη ὁλόκληρη τήν γκάμα τῶν ἀνθρωπίνων συναισθημάτων, πολλῶν λυπηρῶν, τῶν πραγματικῶν νοημάτων καί διανοη¬μάτων ἀλλά καί ἀσυλλήπτων ἐν Χριστῷ ἀνατάσεων, ἀναβάσεων καί ἐμπειριῶν.

Τρία χαρακτηριστικά δείγματα κειμένων μᾶς στερεώνουν τήν πίστη στόν ἀληθινό ἐν Τριάδι Θεό:

Τό φάρμακο τῶν θλίψεων.

«Φέρε γάρ δή ἀντισταθμήσωμεν τά λυπηρά τοῖς ἡδέσι καί τά παρόντα τοῖς μέλλουσι· καί οὐδέ πολλοστόν μέρος εὑρήσομεν ταῦτα ἐκείνων· τοσοῦτον ὑπερβάλλει τά χρηστότερα. Καλόν μέν οὖν φάρμακον ἡμῖν ὅταν ὀδυνώμεθα, τό γε μεμνῆσθαι Θεοῦ καί τῶν ἐκεῖθεν ἐλπίδων, καί τό τοῦ Δαβίδ πάσχειν, ἐν θλίψει πλατύνεσθαι· καί μή στενοχωρεῖσθαι τοῖς λογισμοῖς, μηδέ ὥσπερ νέφει τῇ λύπῃ καλύπτεσθαι, ἀλλά τότε μάλιστα τῆς ἐλπίδος ἔχεσθαι καί πρός τήν ἐκεῖθεν διαβλέπειν μακαριότητα τήν ἀποκειμένην τοῖς ὑπομένουσι. Μάλιστα δ' ἄν οὕτω πεισθείημεν ἐγκαρτερεῖν τοῖς δεινοῖς καί ὑπέρ τούς πολλούς εἶναι ὅταν ἀλγῶμεν, εἰ ἐνθυμηθείημεν τί ἐπηγγειλάμε¬θα τῷ Θεῷ καί τί ἠλπίσαμεν ὅτε φιλοσοφίᾳ προσέβημεν... Φοβοῦμαι οὖν μή καί τάς συνθήκας τάς πρός Θεόν ψευδώμεθα, ὅταν καί ταῦτα ζητῶμεν ἔχειν, κἀκεῖνα ἐλπίζωμεν. Μή καταλύσωμεν τήν πραγματείαν, ἀλλ' ἐνέγκωμεν ταῦτα ὑπέρ τοῦ τυχεῖν ἐκείνων. Ἔθλιψαν ἡμᾶς οἱ θλίψαντες, ἠνίασαν οἱ μεταχωρήσαντες· ἀλλ' ἡμεῖς ἀδούλωτον τοῖς πάθεσι τήν ψυχήν φυλάξωμεν. Οὕτω τῶν λυπούντων κρατήσομεν.

Κἀκεῖνο σκόπει, διά τίνα θλιβόμεθα. Οὐ διά τούς μετανάστας; Τί δ' ἄν ποιοῦντες ἐκείνοις χαρίσασθαι ὀφθείημεν; Οὐ καρτεροῦντες; Τοῦτο οὖν αὐτοῖς χαρισώμεθα· καί γάρ πείθομαι τάς τῶν ἁγίων ψυχάς τῶν ἡμετέρων αἰσθάνεσθαι. Ἐπί πᾶσι καί πρό πάντων, ἐκεῖνο λογιζώμεθα, ὅτι τῶν ἀτόπων ἐστιν, ἔξω μέν τῆς ἀνάγκης φιλοσοφεῖν· ἐν δέ τοῖς πάθεσι ἀφιλοσόφους φαίνεσθαι, ἀλλά μή τοῖς πολλοῖς τύπον γίνεσθαι, ὥσπερ τοῖς ἐν τοῖς εὐθύμοις εὐχαριστίας, οὕτω καί τῆς ἐν τοῖς διενοῖς καρτερίας...».

Ἔλα, λοιπόν, ἄς βάλουμε στή ζυγαριά τά λυπηρά καί τά εὐχάριστα, ὅπως καί τά παρόντα μέ τά μελλοντικά. Τά παρόντα λυπηρά δέν ἀποτελοῦν οὔτε πολλοστημόριο τῶν ἄλλων. Τόσο ὑπερτεροῦν τά μελλοντικά εὐχάριστα. Ὅταν λοιπόν ὑποφέρουμε, ἀποτελεσματικό φάρμακο εἶναι νά συλλογιζόμαστε τό Θεό καί ὅσα ἐπουράνια ἐλπίζουμε καί νά νοιώθουμε ὅ,τι ὁ Δαβίδ, νά καυχόμαστε δηλαδή στίς θλίψεις μας· νά μή σκοτεινιάζουν οἱ λογισμοί μας καί νά μήν τούς σκεπάζει τό σύννεφο τῆς λύπης. Ἀντίθετα τότε πρέπει πιό σφιχτά νά κρατᾶμε τήν ἐλπίδα μας καί νά στρέφουμε τό βλέμμα μας πρός τήν ἐκεῖ μακαριότητα, πού περιμένει ὅσους κάνουν ὑπομονή. Αὐτός εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος νά πεισθοῦμε, ὅτι πρέπει νά κάνουμε ὑπομονή στά δεινά καί νά ὑπερέχουμε ἀπό τούς πολ¬λούς ὅταν ὑποφέρουμε, ἄν σκεφθοῦμε τί ὑποσχεθήκαμε στό Θεό καί τί ἐλπίσαμε, ὅταν ἐπιδοθήκαμε στήν χριστιανική πίστη... Φοβοῦμαι λοιπόν, ὅτι ἀθετοῦμε καί τίς συμφωνίες μας μέ τό Θεό, ὅταν καί αὐτά ἐλπίζουμε νά τά ἔχουμε, ἀλλά ἐλπίζουμε καί τά ἄλλα.

Ἄς μή διαλύσουμε τήν προσπάθειά μας, ἀλλ' ἄς ὑποφέρουμε τά δεινά γιά νά ἐπιτύχουμε τά εὐχάριστα. Μᾶς ἔθλιψαν ὅσοι μᾶς ἔθλιψαν, μᾶς καταλύπησαν ὅσοι ἔφυγαν στήν ἄλλη ζωή. Ἔμεῖς ὅμως ἄς φυλάξουμε τήν ψυχή μας ἀδούλωτη ἀπό τά πάθη. Ἔτσι θά νικήσουμε ὅσους μᾶς λυποῦν.

Ἐξέτασε καί τό ἄλλο· γιά ποιά πράγματα θλιβόμαστε; Ὄχι γιά ὅσους ἔφυγαν ἀπό τήν ζωή; Τί μποροῦμε νά κάνουμε γιά χάρη τους; Ὄχι νά ὑπομένουμε καρτερικά; Αὐτήν τή χάρη, λοιπόν, ἄς τήν κάνουμε. Εἶμαι βέβαιος, ὅτι καί οἱ ψυχές τῶν ἁγίων αἰσθάνονται ὅ,τι κάνουμε.

Κοντά σέ ὅλα καί πάνω ἀπό ὅλα ἄς συλλογιζόμαστε καί ἐκεῖνο· εἶναι ἀπό τά παράδοξα νά φιλοσοφοῦμε, ὅταν δέν μᾶς πιέζει καμμιά ἀνάγκη, ἐνῷ ὅταν ὑποφέρουμε νά παρουσιαζόμαστε ξένοι πρός τήν φιλοσοφία καί δέν ἀποτελοῦμε γιά τούς πολλούς ὑπόδειγμα εὐχαριστίας σέ περίπτωση εὐχάριστων γεγονότων καί καρτερίας σέ περίπτωση δεινῶν.
(Ἐπιστολή ΣΚΓ΄ Θέκλῃ, ΕΠΕ 7,372 374).

Τά παραπάνω λεχθέντα ἀπό τόν ἅγιο Γρηγόριο ἀποτελοῦν τήν πιό ἐπίκαιρη ἐνίσχυση στά δεινά πού διέρχεται ἡ πατρίδα μας καί οἱ συμπολίτες μας.

Ἐπίσης πολύ ἀξιόλογα, μέ ἐπίκαιρη βαρύνουσα σημασία ἔχουν ὅσα λέγονται ἀπό τόν ἅγιο Γρηγόριο γιά τήν πατρίδα. Ἡ παροῦσα θλίψη μᾶς κατακυριεύει, ἐπειδή κινδυνεύει ἡ πατρίδα μας καί μαζί της ὅλοι οἱ Ἕλληνες πολίτες.

Ἡ σωματική πατρίδα.

Λέει χαρακτηριστικά τά παρακάτω:

«Πατρίς δέ σωμάτων μέν οὐκ ἐλευθέρα φέρων τε δούλη, καί κακῶς τετμημένη...
Ἡ δ' ἀντί ταύτης τοῖς σοφοῖς ζητουμένη
πρός ἥν βλέποντες ἐνθάδ' οὐ ῥοιζούμεθα,
ὥσπερ πόα τις ἐφ' ὑδάτων ὀχουμένη,
πλατεῖ ἀτέρμων εὐγενῶν σκηνωμάτων,
κρατουμένη τε τοῖς κατοίκοις εἰς ἀεί,
ζώντων τε μήτηρ, καί μόγων ἀλλοτρία,
χορός τ' ἄπαυστα Χριστόν ὑμνούντων μέγαν,
πανήγυρίς τε πρωτοτόκων γεγραμμένων
ἐν οὐρανοῖς βίβλοις τε ταῖς αἰωνίοις».
Ἡ σωματική πατρίδα δέν εἶναι καθόλου ἐλεύθερη,
εἶναι ὑποχρεωμένη σέ φόρους, μοιρασμένη ἄνισα...
Ἐνῷ ἡ ἄλλη πού ἀντί γιά τήν πρώτη ζητοῦν οἱ σοφοί,
εἶναι ἐκείνη πού ἀτενίζοντας μένουμε ἐδῶ ἀτάραχοι,
σάν κάποιο χορτάρι πού ταξιδεύει στά κύματα,
ἔκταση ἀπεριόριστη γεμάτη ἀπό ὑπέροχα σκηνώματα
πού οἱ κάτοικοί της τήν κατέχουν γιά πάντα,
καί εἶναι μητέρα τῶν ζώντων καί μακριά ἀπό τούς πόνους,
ὅπου εἶναι ὁ χορός ἐκείνων πού ὑμνοῦν ἄπαυστα τόν Χριστό
τόν μεγάλο,
ἡ πανήγυρις ὅσων ἔχουν γραφεῖ ὡς πρωτότοκοι
στά βιβλία τῶν οὐρανῶν τά παντοτινά.
(Ἔπη θεολογικά, Ποίημα Ι΄, Περί ἀρετῆς (Β΄) ΕΠΕ 9,188190)

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος, ὅπως καί ὅλοι οἱ ἅγιοι πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας πρωτίστως ἐνδιαφέρονται γιά τήν ἐν Χριστῷ πνευματική ζωή μας. Ὅμως δέν ἀπαξιώνουν τήν παροῦσα ζωή, ἀφοῦ τήν θεωροῦν προϋπόθεση γιά τήν ἐν Χριστῷ καταξίωσή μας στήν αἰώνια Βασιλεία τῆς Παναγίας Τριάδος. Ἄς ἔχουμε στό κέντρο τοῦ ἐγκεφάλου μας καί τῆς καρδιᾶς μας τό παρακάτω κείμενο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου πού ἑνώνει τούς δύο κόσμους καί μᾶς βοηθάει νά μή χάνουμε τή νοσταλγία τῆς αἰώνιας ἐν Χριστῷ ζωῆς καί τήν ἀκοίμητη ἐπιμέλεια διά τήν ἐπιτυχία της. Μέ πολύ ἐνθουσιασμό καί ἐν Χριστῷ πνευματική ἐμπειρία, ὁ ἅγιος λέει τά κάτωθι:

Θέωσις

«Γενώμεθα ὡς ὁ Χριστός, ἐπεί καί Χριστός ὡς ἡμεῖς· γενώμεθα θεοί δι' αὐτόν, ἐπειδή κἀκεῖνος δι' ἡμᾶς ἄνθρωπος. Προσέλαβε τό χεῖρον, ἵνα δῷ τό βέλτιον· ἐπτώχευσεν ἵνα ἡμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσωμεν· δούλου μορφήν ἔλαβεν, ἵνα τήν ἐλευθερίαν ἡμεῖς ἀπολάβωμεν· κατῆλθεν, ἵν' ὑψωθῶμεν· ἐπειράσθη, ἵνα νικήσωμεν· ἠτιμάσθη, ἵνα δοξάσῃ· ἀπέθανεν, ἵνα σώσῃ· ἀνῆλθεν, ἵν' ἑλκύσῃ πρός ἑαυτόν κάτω κειμένους ἐν τῷ τῆς ἁμαρτίας πτώματι».

Ἄς γίνουμε ὅπως ὁ Χριστός, ἐπειδή καί ὁ Χριστός ἔγινε ὅμοιος μέ ἐμᾶς. Ἄς γίνουμε θεοί γιά χάρη Του, ἐπειδή καί ἐκεῖνος ἔγινε ἄνθρωπος γιά χάρη μας. Ἔλαβε τό χειρότερο, γιά νά μᾶς δώσει τό καλύτερο. Ἔγινε φτωχός, γιά νά πλουτήσουμε ἐμεῖς ἀπό τήν πτωχεία του. Ἔλαβε δούλου μορφή, γιά νά ἀπολαύσουμε ἐμεῖς τήν ἐλευθερία. Κατέβηκε, γιά νά ὑψωθοῦμε. Ὑπέμεινε τούς πειρασμούς γιά νά νικήσουμε. Ὑπέμεινε τήν ἀτίμωση, γιά νά μᾶς δοξάσει. Πέθανε, γιά νά μᾶς σώσει καί ἀνέβηκε, γιά νά μᾶς σύρει κοντά Του ἀπό κάτω ὅπου βρισκόμαστε πεσμένοι καί νεκρωμένοι ἀπό τήν ἁμαρτία.
(Λόγος Α΄, Εἰς τό Ἅγιον Πάσχα... ΕΠΕ 1,68).

Ἀδελφοί καί πατέρες,

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἀνεδείχθη ἀληθινός ποιμήν χιλιάδων λογικῶν προβάτων τοῦ Χριστοῦ. Παθών καί μαθών τά θεῖα, κατάφερε, τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος, νά τά μεταφυτεύσει στίς καρδιές τῶν πνευματικῶν τέκνων του καί νά μεταστρέψει τά πλήθη τῶν αἱρετικῶν ἀρειανῶν πού βρῆκε, σέ χριστεπώνυμο πλήρωμα ὀρθῶς πιστευόντων στήν Παναγία Τριάδα.

Ὁ ἕτερος τῶν Ἁγίων Ἱεραρχῶν, ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἔχει διακηρύξει, ἐξ ἰδίας ἐμπειρίας προφανῶς, ὅτι: «Εἷς ἄνθρωπος θείῳ ζήλῳ πεπυρωμένος ὅλον δῆμον δύναται ἀνακαινίσαι». Τό ἴδιο πραγματοποιήθηκε μέ τή λάμπουσα προσωπικότητα τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου, τοῦ ὁσίου Πορφυρίου καί ὅλων τῶν θεωθέντων ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

Ἄς ἔχουμε, ἡ Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν ἀλλά καί σύμπασα ἡ οἰκουμένη τίς μεγαλόδωρες ἅγιες εὐχές του.