Πρεσβ. Βασιλείου Κοκολάκη,
ἐφημέριου Ἱ. Ν. Ὑψώσεως Τιμίου Σταυροῦ Χολαργοῦ,
πατέρας καί ἐκπαιδευτικός Θεολόγος-Γλωσσολόγος Μέσης Ἐκπ/σεως.

ΣΧΟΛΙΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΥΘΑΙΡΕΤΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Ὡς βόμβα ἐν αἰθρίᾳ ἔπεσε στά σχολεῖα μας ἀπό τό Ὑπουργεῖο Ἐθνικῆς Παιδείας καί θρησκευμάτων ἡ  Ἐγκύκλιος περί τῆς ἀπαγορεύσεως τοῦ μυστηρίου τῆς ἐξομολογήσεως ἐντός τῶν σχολικῶν μονάδων .

Θά θέλαμε νά κάνουμε κάποιες παρατηρήσεις – έρωτήματα ἐπί τῶν ἐπιχειρημάτων πού ἐπικαλεῖται ἡ ἐγκύκλιος ὡς τίς αἰτίες αὐτῆς τῆς ἀπαγορεύσεως.

Ἐνῶ λοιπόν ἀρχικῶς ἡ Ἐγκύκλιος δείχνει νά σέβεται τό ἐν λόγῳ μυστήριο καί δίνει τήν ἐντύπωση πώς γι’αὐτόν ἀκριβῶς τό λόγο δέν θέλει νά ξεπέφτει τό Μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως καί νά ὑποτιμᾶται στίς τάξεις τῶν σχολείων , στή συνέχεια ἀποδεικνύει τό ἐντελῶς ἀντίθετο.

Μᾶς τονίζει ἡ Ἐγκύκλιος ὅτι τό μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως προϋποθέτει διακριτικότητα , ἤρεμο περιβάλλον καί κατάλληλη ψυχική προετοιμασία καθώς καί τήν ἐπιλογή καταλλήλου ἱερέως πού νά ἀνταποκρίνεται στίς ὑποκειμενικές πνευματικές ἀνάγκες τοῦ κάθε παιδιοῦ.  Ἐκτός ἀπό τήν ἄμεση προσβολή πρός τό πρόσωπο τοῦ ἱερέως , ἀφοῦ τοῦ καταλογίζει de facto πνευματική καθυστέρηση , ἴσως καί διανοητική, τό κείμενο ἀφήνει νά νοηθεῖ ὅτι ὅλες οἱ παραπάνω προϋποθέσεις ἐμμέσως πλήν σαφῶς ἐκ προοιμίου εἶναι ἀνύπαρκτες στά σχολεῖα. Μοιάζει δηλ. νά ὑπονοεῖ  ὅτι σ’αὐτά ἐπικρατοῦν ἡ ἀδιακρισία, τό ταραγμένο περιβάλλον , ἡ ἀκατάλληλη ψυχική προετοιμασία τῶν μαθητῶν γιά τή συμμετοχή τους ὄχι μόνο στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί γενικότερα καί σέ ἄλλες κοινωνικές ἐκδηλώσεις καθώς τέλος καί ἀνικανότητα ἐπιλογῆς ἐκ μέρους τῶν Θεολόγων ἤ τῶν Διευθυντῶν τῶν καταλλήλων ἱερέων- ἐξομολόγων.

Μέ ἄλλα λόγια τό κείμενο διακατέχεται ἀπό μία ἀπροκάλυπτη ὑποτίμηση τῆς νοημοσύνης ὅλων τῶν ἐκπαιδευτικῶν καί μιά ἀπαξίωση τοῦ ὅλου ἐκπαιδευτικοῦ - παιδαγωγικοῦ ἔργου ,μόχθου καί κόπου, ὡς τελείως ἀποτυχημένου.

Ἡ ἐγκύκλιος ἐπισημαίνει κατόπιν ὅτι «τό μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως δέν ἀποτελεῖ μέρος τῆς γνωστικῆς διαδικασίας».

Ψεύδεται ὅμως ἀσυστόλως διότι καί στή Β΄ Γυμνασίου οἱ μαθητές διδάσκονται τήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ πού ἄν μη τι ἄλλο ἀποτελεῖ τήν κατ’ἐξοχήν ἀφορμή διδασκαλίας τῆς ἀπαραιτήτου μετανοίας καί ἐξομολογήσεως γιά τήν εἴσοδό μας στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.  Ἀλλά καί στήν Α΄ Λυκείου διδάσκονται ἀναλυτικότατα τό μυστήριο τῆς μετανοίας - ἐξομολογήσεως, γιά τό πῶς δηλαδή ἀκριβῶς γίνεται καί γιά το ποιά εἶναι ἡ βαθύτερη σημασία του.

 Ἐκτός δέ αὐτῆς τῆς κακοπροαίρετης(;) αἰτίας τῆς ἀπαγορεύσεως, ἡ ἐγκύκλιος συνεχίζει καί λέει ὅτι τό μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως δέν ὑπάγεται ὡς ξεχωριστή δραστηριότητα στό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν . Ἄν ἔτσι ἔχουν τά πράγματα, δέν ἔρχεται αὐτό σέ ἀντίθεση μέ τό βιωματικό στοιχεῖο μέ τό ὁποῖο θέλει ὁ κάθε έκπαιδευτικός νά ἐμπλουτίσει τό μάθημά του;

Δηλ. τό νά θέλει ὁ Θεολόγος νά βιώσουν οἱ μαθητές αὐτοπροαίρετα τό μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως δέν ἐντάσσεται μέσα στά πλαίσια τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν;Τά θρησκευτικά εἶναι μόνο θεωρία ἤ καί βίωμα;

Ἐν προκειμένῳ μήπως θά πρέπει νά καταργηθοῦν τά ἐργαστήρια τῶν φυσικῶν καί χημικῶν , οἱ εἰδικές αἴθουσες πληροφορικῆς ἤ μουσικῆς , τά σχεδιαστήρια τῶν καλλιτεχνικῶν , τά γυμναστήρια τῶν γυμναστῶν; Ὅλα αὐτά τελοῦνται ἐκτός τῶν σχολικῶν μονάδων;  Ἤ μήπως κι’αὐτά πρέπει νά ἀπαγορευθοῦν διότι προκαλοῦν ἀναστάτωση μέ τή μετακίνηση ἀπό τάξη σέ τάξη ἀλλά καί δαπάνες ἐξαιτίας τῆς φθορᾶς ἤ τῆς ἀπωλείας σχετικῶν ἀπαραιτήτων ὀργάνων;

Ἐπίσης τίθεται κι’ἄλλο ἕνα ἐρώτημα: Τά σχολεῖα πού μέ πολύ κόπο ἀναλαμβάνουν νά ἀνεβάσουν κάποια θεατρική παράσταση μέ τίς τόσες πρόβες καί τίς παραπάνω ὧρες ἀπασχολήσεως τῶν μαθητῶν , μήπως θά πρέπει νά σταματήσουν αὐτή τήν προσπάθεια ἐπειδή στό γυμνάσιο τουλάχιστον δέν ὑπάρχει σχετικό μάθημα στό ὁποῖο νά ὑπάγεται ἡ θεατρική παράσταση;

Ἐπιπλέον ἄλλου τύπου πολιτιστικές ἐκδηλώσεις (ἐπισκέψεις σέ μουσεῖα , σεμινάρια ἀπό δήμους γιά τήν ἀνακύκλωση , περιβαλλοντολογικές δραστηριότητες, παρακολούθηση θεατρικῶν ἤ κινηματογραφικῶν ἔργων …θά πρέπει νά καταργηθοῦν ἀφοῦ - ὑποχρεωτικῶς ἐδῶ μάλιστα- μετέχουν ὅλοι οἱ μαθητές χωρίς τήν ἑκούσια καί συνειδητή τους προσέλευση;

Ἀντιθέτως ποιός ἀπό τούς ἴδιους τούς μαθητές ὑποχρεώθηκε ποτέ νά προσέλθει στό μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως; Ὅλοι γνωρίζουμε πώς ὁ ἴδιος ὁ Χριστός εἶπε «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν».

Ὅσοι περάσαμε ἀπό σχολεῖα ὅπου ἐτελεῖτο τό μυστήριο αὐτό ἤ ὅσοι εἴμαστε ἐκπαιδευτικοί καί τελεῖται στό σχολεῖο μας τό μυστήριο τόσα χρόνια , οὐδέποτε πιεσθήκαμε ἤ πιέσαμε στή συμμετοχή πρός αὐτό ἀλλά οὔτε πανικός καί ἀναστάτωση προκλήθηκε ποτέ στό ἡμερήσιο πρόγραμμα .

Στή συνέχεια ἡ ἐγκύκλιος λέει ὅτι δέν ὑπάρχει κατάλληλος χῶρος ἐξασφαλίσεως γαλήνης καί ἐχεμυθείας .  Ἐμεῖς θά ρωτούσαμε : πῶς ὑπάρχει τέτοιος χῶρος γιά τούς σχολικούς συμβούλους – ψυχολόγους πού σημειωτέον δέν ἐντάσσονται σέ κάποιο γνωστικό ἀντικείμενο τοῦ σχολείου καί κάποιες φορές μάλιστα κάθονται δίπλα στό μαθητή πού ἔχει τό πρόβλημα; 

Νά προσθέσουμε ἀκόμη ὅτι ἡ ἀπαγόρευση αὐτή εἶναι ἀντιπαιδαγωγική ἐν σχέσει πρός τά σύγχρονα παιδαγωγικά δεδομένα πού ἐπιτάσσουν  ἀνοιχτό σχολεῖο στήν κοινωνία. Ἄν θέλουμε τέτοιο σχολεῖο δέν θά πρέπει - ὅπως ἐξάλλου τό διδασκόμαστε στά πανεπιστήμια – νά καταφέρουμε νά ἀγαπήσουν οἱ μαθητές τό σχολεῖο μέσα ἀπό βιωματικές ἐμπειρίες; Σε αὐτό δέν ἀποσκοποῦν ὅλα τά ἐποπτικά μέσα (video, projector,slides); Σέ αὐτό δέν ἀποσκοποῦν ὅλες οἱ προτάσεις περί τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ διαθεματικοῦ τρόπου προσεγγίσεως τῶν μαθημάτων; Τί πιό δραστικά διαθεματικό μπορεῖ νά συμβεῖ ἀπό τό σφιχταγκάλιασμα σχολείου - Ἐκκλησίας μέσα ἀπό τήν προσωπική ἐπαφή τοῦ ἱερέως μέ τόν μαθητή καί ἐντός καί ἐκτός τοῦ σχολείου;

Στήν τελευταία παράγραφο τῆς ἐγκυκλίου γίνεται λόγος γιά μιά ἁπλή ἀνακοίνωση τοῦ Διευθυντῆ πρός τούς μαθητές γιά τό πότε τελεῖται τό μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως στήν ἐνορία τους.

Ὅμως, πρῶτα ἀπ’ὅλα, εἴμαστε σίγουροι ὅτι θά τό ἀνακοινώσει -ἰδιαιτέρως ὅταν ὁ Διευθυντής εἶναι ἀντιθέτου πνεύματος-καί δεύτερον γιατί γιά ὅλες τίς παραπάνω πολιτιστικές δραστηριότητες δέν ἀρκούμαστε σέ ἁπλές ἀνακοινώσεις ἀλλά ὠθοῦμε καί πηγαίνουμε τούς ἴδιους τούς μαθητές στόν τόπο πού προγραμματίζουμε;

Νά σημειώσουμε ὅτι οἱ ἴδιοι  οἱ μαθητές μένουν μέ τίς καλύτερες βιωματικές ἐντυπώσεις ἀπό τό μυστήριο αὐτό, κι ἔχουν νά τίς λένε καί νά τίς ξαναλένε καί αὐτοί καί οἱ γονεῖς τους.

Θερμή παράκληση ἀπευθύνουμε πρός τό Ὑπουργεῖο Παιδείας καί θρησκευμάτων ,πρός ὅλους τούς συναδέλφους ἐκπαιδευτικούς , πρός τίς ἐκκλησιαστικές ἀρχές, νά συνευδοκήσουν στήν ἄρση τῆς ἀπαγορεύσεως.

Νά τονίσουμε τέλος ὅτι ἡ ἀπαγόρευση αὐτή εἶναι καί ἀντισυνταγματική διότι σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 16 παρ. 2 τοῦ Συντάγματος  σκοπός τῆς παιδείας εἶναι μεταξύ ἄλλων καί ἡ  ἀναπτυξη τῆς θρησκευτικῆς καί ἐθνικῆς συνείδησης τῶν παιδιῶν μας.

Ἐξάλλου καί στό μήνυμα τῆς κ. Γιαννάκου γιά τήν ἡμέρα τῶν ἐκπαιδευτικῶν, ρητῶς ἀναφέρεται ὅτι «ἡ ἀποστολή τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ δέν περιορίζεται στή μετάδοση γνώσεων καί τήν ἐπίλυση γνωστικοῦ τύπου προβλημάτων. Ἀκόμη σημαντικότερη εἶναι ἡ συμβολή του στήν διάπλαση τοῦ χαρακτήρα καί τήν διαπαιδαγώγηση τοῦ παιδιοῦ καί τοῦ ἐφήβου …ἔτσι ὥστε νά ἀντιμετωπίσουν τά ἐνδεχόμενα ἐξωσχολικά τους προβλήματα…»

Πρέπει τέλος νά ἐπισημάνουμε ὅτι σύντομα θά «χτυπήσουμε τό κεφάλι μας» ἤ καί χωρίς εἰσαγωγικά καί δέν θά ἔχουμε τίποτε νά ἀπολογηθοῦμε ὅταν θά βλέπουμε στά σχολεῖα μας νά αὐξάνονται τά κρούσματα σατανισμοῦ , τρομοκρατίας καί ἀνηθικότητας.

Ὅταν ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ φεύγει ἀπ’τά σχολεῖα τότε γιά ποιά παιδαγωγική μόρφωση μιλᾶμε, γιά ποιόν ἀνθρωπισμό χωρίς Χριστό, τόν Μέγα Διδάσκαλο καί Παιδαγωγό  κοπτόμαστε, γιά ποιό μέλλον τῶν παιδιῶν μας ἐνδιαφερόμαστε ;